THƯ GỬI CINDY SHEEHAN

 

Tôi đã đọc bức thư “từ chức” đầy đau buồn và cay đắng của Cindy Sheehan[1] khỏi vị trí trên thực tế là gương mặt đại diện cho phong trào phản chiến của Mỹ, và tôi cảm thấy thôi thúc phải gửi cho Cindy lá thư này từ Việt Nam.

Ngày 30 tháng 5 năm 2007

Cindy thân mến,

Cảm ơn bạn rất nhiều vì năng lượng, sự cống hiến và trí tưởng tượng mà bạn đã dành cho sự nghiệp Hòa bình. Những nỗ lực của bạn thật tuyệt vời. Tôi vô cùng tiếc rằng chúng đã không thể tác động mạnh mẽ hơn để thay đổi hướng đi của chính phủ Mỹ. Tôi cũng đã mất hy vọng vào nước Mỹ. Tôi đã làm việc rất chăm chỉ trong những ngày trước cuộc bầu cử tổng thống năm 2004 và hoàn toàn sửng sốt khi "Vua George" tái đắc cử. Tôi biết rằng kết quả bầu cử có thể đã bị thao túng ở một số địa phương, nhưng sự thật rằng có đến gần 50% cử tri Mỹ chọn bầu lại ông ta khiến tôi kinh ngạc! Với việc công chúng bị tẩy não và một nền “báo chí tự do” đã bị cuốn sâu vào quá trình tẩy não đó, làm thế nào để có thể tạo ra bất kỳ thay đổi tích cực nào?

Dù vậy, hy vọng của tôi đã được nhen nhóm lại khi Đảng Dân chủ giành quyền kiểm soát cả hai viện Quốc hội, và có vẻ như chúng ta có một số nhà lãnh đạo thông minh. Nhưng thật thất vọng! Hệ thống này đã bị bóp méo đến mức không thể có bất kỳ sự thay đổi ý nghĩa nào. Và tôi đồng ý với bạn về sự chia rẽ trong nội bộ phe Cánh tả. Khi tôi đọc những phản hồi từ giới "cấp tiến" đối với lời kêu gọi của Giáo sĩ Do Thái Michael Lerner[2] về một cách tiếp cận mới đầy nhân ái nhằm chống lại chính trị sợ hãi mà Bush và Cheney ủng hộ, tôi kinh hoàng trước sự điếc đặc và tự phụ của những nhà phê bình "cánh tả" đầy định kiến. Làm sao chúng ta có thể xây dựng một sự đồng thuận khi những người có lòng tốt dang tay với tất cả mọi người lại bị tấn công từ cả Cánh tả lẫn Cánh hữu?

Hãy để tôi kể cho bạn nghe tôi đã làm gì để thoát khỏi cảm giác tuyệt vọng và mất phương hướng sau cuộc bầu cử năm 2004:

Tôi rời nước Mỹ và chuyển đến Việt Nam!

Có khá nhiều bước trung gian - một chuyến đi tình nguyện ngắn hạn đến Việt Nam; thành lập tổ chức phi lợi nhuận của riêng tôi (Steady Footsteps, Inc.); quyết định nghỉ việc và bán nhà, rồi - lấy số tiền đó và đến Việt Nam sinh sống, làm công việc từ thiện ở nơi mà người dân vẫn còn chịu hậu quả từ cuộc phiêu lưu trước đây của nước Mỹ, nhưng nơi mà cuộc sống hiện nay đã đủ yên bình để một phụ nữ Mỹ trung niên có thể sống an toàn và làm những việc có ý nghĩa.

Bạn đã làm rất nhiều điều tốt đẹp và chịu đựng không ít những điều tiêu cực! Bạn có thể tưởng tượng một cuộc sống nơi bạn có thể tận dụng các mối quan hệ tích cực mà mình có để làm những công việc ý nghĩa trong một môi trường tràn đầy sự trân trọng không? Hãy cân nhắc điều này: chi phí để sống thoải mái ở một quốc gia thuộc thế giới thứ ba nhưng yên bình là rất thấp so với Mỹ. Tương tự, chi phí để tạo ra những thay đổi có ý nghĩa trong cuộc sống của những người nghèo cũng rất thấp theo tiêu chuẩn của Mỹ. Bí quyết là thực sự sống tại đất nước đó, thay vì chỉ thỉnh thoảng ghé thăm và dựa vào những chuyến đi ngắn ngủi để tìm ra cách giúp đỡ mọi người tốt nhất.

Tôi hoàn toàn không giàu theo tiêu chuẩn Mỹ. Tôi đang sống và điều hành tổ chức từ thiện khiêm tốn của mình bằng số tiền có được từ việc bán ngôi nhà ở Mỹ. Bạn có thể không may mắn sở hữu một căn nhà riêng, nhưng tôi cá rằng bạn có tiềm năng nhận được một khoản ứng trước kha khá nếu cam kết viết một cuốn sách. Hãy cân nhắc việc dùng số tiền đó để bắt đầu một cuộc sống mới và một tổ chức nhân đạo mới bên ngoài nước Mỹ. Nó không cần phải là một tổ chức quy mô lớn. Tổ chức của tôi chỉ gồm có tôi, chồng tôi và một cô gái trẻ mà tôi tuyển dụng làm phiên dịch viên. Tôi tình nguyện làm giảng viên hướng dẫn lâm sàng về vật lý trị liệu tại một bệnh viện phục hồi chức năng ở Đà Nẵng ba buổi sáng mỗi tuần. Thời gian còn lại, tôi tự do đọc sách, viết lách và làm những dự án khác mà tôi quan tâm (chẳng hạn như vận động tất cả nhân viên y tế ở Đà Nẵng đội mũ bảo hiểm khi đi xe máy trong thành phố). Tôi không nấu ăn và cũng không mua sắm nhiều. Cuộc sống của tôi thư thái hơn rất nhiều so với khi còn ở Mỹ - và cũng rẻ hơn rất, rất nhiều! Tôi giữ liên lạc với thế giới và bạn bè qua internet tốc độ cao - bất cứ khi nào tôi muốn.

Một lần nữa, cảm ơn bạn rất nhiều vì tất cả những gì bạn đã cố gắng làm cho nước Mỹ - và cho người dân Iraq. Bạn đã truyền cảm hứng cho tôi và nhiều người khác. Nhưng bây giờ, hãy thử cân nhắc một cuộc sống khác. Hãy nghĩ đến việc rời khỏi nước Mỹ, không phải vì tuyệt vọng, mà vì bạn có thể tìm thấy một cách sống mới - một cuộc sống tràn đầy ý nghĩa và bình yên.

Tôi luôn gửi đến bạn những suy nghĩ tốt đẹp nhất.

Virginia Lockett, PT
Chủ tịch và Người sáng lập
Steady Footsteps, Inc.

---

[1] Cindy Sheehan là một nhà hoạt động phản chiến người Mỹ, nổi tiếng với việc phản đối chiến tranh Iraq và sau đó là chiến tranh Afghanistan. Bà trở thành gương mặt đại diện cho phong trào phản chiến sau khi con trai bà, Casey Sheehan, một binh sĩ Mỹ, hy sinh tại Iraq vào năm 2004. Cindy Sheehan đã tổ chức nhiều cuộc biểu tình và gặp gỡ các nhà lãnh đạo chính trị để yêu cầu giải thích về lý do Mỹ tham gia chiến tranh và rút quân. Hoạt động của bà đã thu hút sự chú ý của dư luận và trở thành biểu tượng cho những người phản đối chiến tranh.

[2] Michael Lerner là giáo sĩ Do Thái, nhà hoạt động xã hội và tác giả người Mỹ. Ông sáng lập tạp chí Tikkun, tập trung vào các vấn đề xã hội, chính trị và tinh thần. Lerner nổi tiếng với quan điểm tiến bộ và nhân ái, thúc đẩy đối thoại, hòa giải và công bằng xã hội, đặc biệt trong mối quan hệ giữa người Do Thái và Palestine. Ông tìm kiếm giải pháp hòa bình và công bằng cho các vấn đề phức tạp thông qua đối thoại và hợp tác.

BƯỚC ĐI TRONG ĐỨC TIN

 

Sáng nay, sau khi từ quán ăn sáng trở về, chồng tôi, Dave, và tôi phát hiện một phong bì lớn từ Văn phòng Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam đặt trước cửa nhà chúng tôi ở Đà Nẵng. Trên trang giấy duy nhất bên trong, bằng tiếng Anh, có dòng chữ: "Innovation Day, Traffic Safety" (Ngày Sáng tạo, An toàn Giao thông), nên chúng tôi biết rằng đây là phản hồi về đơn xin tài trợ mà chúng tôi đã gửi cách đây một tháng, đề nghị hỗ trợ một phần chi phí cung cấp mũ bảo hiểm cho toàn bộ 3.079 nhân viên y tế trực thuộc Sở Y tế Đà Nẵng. Tuy nhiên, nội dung của bức thư hoàn toàn bằng tiếng Việt. Dave và tôi có thể nhận diện một số từ: "tôi", "chúng tôi", "rất" và một số ngày tháng - nhưng phần lớn nội dung vẫn là một bí ẩn đối với chúng tôi.

Dave đang cố gắng dịch bức thư bằng sự trợ giúp của cuốn từ điển Việt-Anh bỏ túi, còn tôi thì ngồi bên kia phòng, viết và suy ngẫm về việc làm thế nào mà chúng tôi lại rơi vào tình huống này - một tình huống mà chúng tôi đã cam kết thực hiện một dự án trị giá hơn 23.000 đô la cho tổ chức Steady Footsteps, trong khi hiện tại tổ chức này vẫn chưa có nguồn quỹ nào.

Nhưng điều này cũng không có gì khác so với những gì Dave và tôi đã làm trong suốt một năm rưỡi qua: Bước đi trong đức tin. Năm 2005, chúng tôi đã đưa ra một quyết định lớn: từ bỏ công việc, bán nhà và chuyển đến Việt Nam. Việc cam kết theo đuổi quy trình pháp lý và tài chính để thành lập tổ chức phi lợi nhuận Steady Footsteps là một bước đi lớn khác. Và mỗi ngày ở Việt Nam, tôi nhận ra rằng mình vẫn đang tiếp tục thực hiện những bước đi nhỏ trên hành trình đức tin.

Mỗi ngày, tôi đến bệnh viện Phục hồi chức năng Đà Nẵng để làm tình nguyện mà không có kế hoạch cụ thể. Mỗi lần tham gia vào một tình huống nào đó và cất lời, tôi đều cố gắng giữ vững tinh thần, trở thành một kênh truyền tải sự thật và những điều tốt đẹp. Nghe có vẻ cao siêu, nhưng đó là sự thật. Tôi không sống theo cách này khi còn ở Mỹ. Nhưng tại đây, tôi có thể là phiên bản tốt nhất của chính mình. Không hẳn do chủ ý, mà là nhờ vào việc từng bước đi theo những chỉ dẫn nhỏ - từng chút một - mà tôi đã xây dựng được một lối sống giúp tôi sống có định hướng và ý thức hơn so với khi còn ở Mỹ.

Cuộc sống ở Việt Nam đối với tôi ít căng thẳng hơn so với cuộc sống trước đây ở Mỹ. Tôi không còn phải lo lắng về việc bảo trì nhà cửa. Tôi không nấu ăn, hiếm khi đi mua sắm. Tôi thậm chí không lái xe. Quãng đường đi làm của tôi chỉ khoảng một dặm, và tôi chỉ việc ngồi sau xe máy của bạn phiên dịch. Có rất nhiều điều để nói về sự đơn giản. Một cuộc sống bớt bề bộn giúp tôi có nhiều thời gian hơn để suy ngẫm, để đọc và viết. Và tôi nhận thấy rằng, khi cuộc sống của mình không bị lập trình sẵn hay bị chi phối bởi lo âu, tôi dễ dàng chú tâm hơn đến những cảm xúc đồng cảm và lòng nhân ái - và hành động theo những cảm xúc đó.

Tôi làm việc với số giờ nhất định tại bệnh viện Phục hồi chức năng. Tôi chủ động sắp xếp như vậy vì tôi muốn trở thành người hướng dẫn cho các chuyên viên và sinh viên ngành vật lý trị liệu ở Việt Nam, nhưng tôi không muốn trở thành người trực tiếp chịu trách nhiệm chính cho việc điều trị bệnh nhân của họ. Tôi muốn các nhà trị liệu phát triển kỹ năng chuyên môn tốt hơn, chứ không phải trông chờ vào tôi.

Một kết quả khác của lịch trình làm việc giới hạn này là công việc của tôi không bao giờ trở thành một thói quen nhàm chán. Tôi có thể quan sát và phản ứng với từng tình huống bằng một góc nhìn mới mẻ. Tôi không bị sắp xếp lịch làm việc bởi cấp trên, cũng không chịu trách nhiệm về doanh thu hay hồ sơ bệnh án của bệnh viện. Tôi có thể tự do di chuyển, giao tiếp với bất kỳ chuyên viên, sinh viên, bệnh nhân hay người nhà bệnh nhân nào đang cần sự giúp đỡ. Tôi tin rằng, hơn bất cứ điều gì khác, điều này giúp tôi luôn có mặt đúng nơi, đúng thời điểm.

Tôi không thể trò chuyện thoải mái với nhân viên bệnh viện hay bệnh nhân vì không ai trong số họ thành thạo tiếng Anh, và trình độ tiếng Việt của tôi vẫn chưa đủ để truyền tải những kiến thức chuyên môn về vật lý trị liệu. Tôi phải phụ thuộc vào người phiên dịch của mình. Điều đó khiến tôi phải suy nghĩ rất kỹ về cách diễn đạt lời nói của mình, và mọi cuộc thảo luận đều có những khoảng dừng dài để chờ được dịch.

Những khoảng dừng này, cùng với nhận thức về sự mong manh của giao tiếp bằng lời nói, giúp tôi có nhiều cơ hội hơn để "Sống trọn vẹn với hiện tại". Tôi có nhiều thời gian và động lực hơn để quan sát ngôn ngữ cơ thể và biểu cảm khuôn mặt của mọi người.

Tôi đã rất kinh ngạc, chẳng hạn, về việc dễ dàng nhận ra khi nào một bệnh nhân người Việt bị chấn thương não mắc chứng thất ngôn (khó khăn trong việc hiểu ngôn ngữ của chính mình), ngay cả khi tôi chỉ là một người nói tiếng Anh. Tôi thậm chí có thể phân biệt giữa một người mắc chứng rối loạn vận ngôn (khó khăn trong việc phát âm) và một người mắc chứng mất ngôn ngữ diễn đạt (khó khăn trong việc tìm từ ngữ để nói). Thế nhưng, điều mà tôi thấy quá rõ ràng với tư cách là một nhà trị liệu có kinh nghiệm lại hoàn toàn không hiển nhiên đối với các nhà vật lý trị liệu trẻ tuổi, ít kinh nghiệm mà tôi đang làm việc cùng.

Hôm qua, tôi chợt nhận ra rằng bản chất của những điều tôi muốn dạy không hề nằm trong bất kỳ giáo trình vật lý trị liệu nào. Thậm chí, khi viết bản tuyên bố sứ mệnh ban đầu cho Steady Footsteps, tôi cũng không diễn đạt điều đó một cách rõ ràng. Và đây chính là khoảnh khắc giúp tôi nhận ra điều ấy.

Sáng hôm qua, tôi bước vào phòng tập vật lý trị liệu và thấy một thanh niên có hộp sọ biến dạng được đặt trên một chiếc bàn điều trị cao và hẹp. Nhà trị liệu của anh ta, một chàng trai cao ráo, đẹp trai tên là L., đang mạnh tay gập duỗi chân bệnh nhân một cách lặp đi lặp lại. Gương mặt của bệnh nhân nhăn nhó vì đau đớn, còn L. thì nhìn vô định vào khoảng không.

Tôi lên tiếng: "Này, cậu có nhận ra là cậu đang làm bệnh nhân đau không?"

L. đáp: "À, tôi đã bảo anh ấy nói nếu thấy đau mà. Nhưng anh ấy không nói gì cả."

Tôi nhìn chàng trai trẻ đang bị liệt nửa người bên phải - mà thường đi kèm với khó khăn trong ngôn ngữ - và hỏi:
"Thực sự anh ta có có thể nói được không?"

L. thừa nhận: "À... không, anh ấy không nói được."

Tôi tiếp tục: "Vậy làm sao anh ấy có thể nói cho cậu biết rằng cậu đang làm anh ấy đau? Tôi không nói được tiếng Việt, nhưng tôi chỉ cần nhìn vào mặt anh ấy là biết anh ấy đang đau. Làm sao cậu có thể biết chuyện gì đang xảy ra nếu thậm chí không nhìn vào anh ấy? Cậu đang cố giúp anh ấy gia tăng tầm vận động. Nhưng để kéo giãn cơ một cách hiệu quả, cơ bắp anh ấy phải được thả lỏng. Mà anh ấy sẽ không thể thả lỏng nếu đang đau. Hãy quan sát gương mặt bệnh nhân khi làm việc với anh ấy, cậu sẽ học được cách giúp mà không gây đau đớn."

Tôi nghĩ mình đã truyền đạt được quan điểm và tiếp tục công việc khác. Tuy nhiên, khi quay lại sau đó, tôi thấy bệnh nhân vẫn bị trói chặt trên bàn và trông còn hoảng loạn hơn trước. Lần này, L. đang nhìn thẳng vào bệnh nhân... và cười.

Tôi hỏi: "Cậu đang làm gì vậy? Cậu biết bệnh nhân bị tổn thương não này không thể hiểu tại sao cậu lại làm thế với anh ấy. Anh ấy đang cảm thấy khó chịu, vậy mà cậu lại nhìn anh ấy và cười! Cậu nghĩ anh ấy sẽ cảm thấy thế nào? Anh ấy có nghĩ rằng cậu quan tâm đến anh ấy và đang cố giúp không? Tôi không nghĩ vậy. Khi bị đặt cố định trên bàn, anh ấy cảm thấy bất lực và sợ hãi. Thành thật mà nói, tôi không nghĩ rằng bài tập vận động thụ động này là cách tốt nhất để sử dụng quỹ thời gian ít ỏi của cậu với anh ấy. Hãy thử cách khác xem sao."

Sau đó, chúng tôi giúp bệnh nhân rời khỏi bàn và ngồi xuống một chiếc ghế gỗ có tựa lưng . Tôi kéo một chiếc ghế khác ngồi ngay trước mặt anh ấy. L. và Miêng, người phiên dịch của tôi, đứng bên cạnh. Tôi nhìn thẳng vào mắt bệnh nhân, mỉm cười và nhẹ nhàng nắm lấy tay anh ấy. Anh ấy cũng mỉm cười đáp lại. Tôi giúp anh ấy đặt bàn chân xuống sàn cho ngay ngắn, rồi ra hiệu rằng tôi muốn anh ấy đứng lên. Tôi đếm to bằng tiếng Việt: "MỘT, HAI, BA!", rồi giúp anh ấy đứng dậy.

Tôi giữ anh ấy đứng thẳng, giúp anh ấy dồn trọng lượng về phía chân trái - bên còn tương đối khỏe. Sau khoảng 30 giây, chúng tôi ngồi xuống. Mỗi lần đứng lên, anh ấy dường như hiểu ra hơn một chút, nỗ lực nhiều hơn để tự đứng và giữ thăng bằng. Và mỗi lần như vậy, tôi lại mỉm cười và khen ngợi anh ấy hết lời.

Không quan trọng việc tôi đang nói tiếng Anh, anh ấy vẫn hiểu rằng tôi quan tâm đến anh ấy và trân trọng những nỗ lực của anh ấy. Và khi kết thúc buổi tập, anh ấy nở nụ cười rạng rỡ.

Vậy bài học của ngày hôm nay là gì?

• "Hiện diện trong khoảnh khắc."
• "Lòng trắc ẩn."

Đây là những điều cốt lõi trong cả đức tin Quaker của tôi và Phật giáo mà chồng tôi theo đuổi. Chúng không có trong bất kỳ giáo trình vật lý trị liệu nào, nhưng còn bài học nào quan trọng hơn đối với một nhà trị liệu - hay với bất kỳ con người nào?

---

Phụ lục

Dave đã dịch đủ lá thư từ Ngân hàng Thế giới để chúng tôi nhận ra rằng chúng tôi đã bị loại khỏi danh sách nhận tài trợ mà chúng tôi hy vọng sẽ giúp trang trải chi phí 23.000 đô la cho Dự án Mũ bảo hiểm xe máy của Sở Y tế Đà Nẵng.

Nhưng không sao cả. Chúng tôi vẫn cảm thấy mình được kêu gọi hoàn thành dự án này. Chúng tôi vẫn tin rằng nó có thể góp phần ngăn chặn tình trạng chấn thương sọ não đang lan rộng khắp Việt Nam.

Vì vậy, một lần nữa, chúng tôi sẽ "Bước đi trong đức tin" và đặt hàng những chiếc mũ bảo hiểm từ nhà máy ProTec ở Hà Nội.

Chúng tôi cũng muốn mời bất kỳ ai cảm thấy có thể, hãy đóng góp cho Steady Footsteps, không chỉ để giúp tài trợ cho dự án này mà còn hỗ trợ các dự án nhỏ hơn khác, chẳng hạn như:
✅ Cung cấp nẹp cố định cổ chân (AFOs) và các thiết bị hỗ trợ khác cho bệnh nhân khuyết tật.
✅ Trả lương cho một phiên dịch viên để hỗ trợ bất kỳ nhà trị liệu nào sẵn sàng đến Đà Nẵng làm tình nguyện.

Và nếu bạn biết một nhà vật lý trị liệu hoặc hoạt động trị liệu nào có tư duy sáng tạo, đam mê phục hồi chức năng cho bệnh nhân tổn thương não hoặc liệt tứ chi, hãy giới thiệu họ liên hệ với tôi qua email: valockett@gmail.com.

Tôi rất mong được lắng nghe suy nghĩ của họ, và nếu họ đủ can đảm để đến Việt Nam, tôi sẵn sàng giúp họ có một chuyến đi ý nghĩa cùng cộng đồng phục hồi chức năng Đà Nẵng.